Açık veri haline getirilen sağlık verisi, " açık sağlık verisi" şeklinde tanımlanmaktadır. Açık sağlık verisi kavramı, 21.06.2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik kişisel verilerin korunması mevzuatımıza yeni birçok kavram sokan ilgili 4. maddede yer alan önemli kavramlardan bir tanesidir.
‘Açık Veri’ ve ‘Açık Sağlık Verisi’ Kavramları
‘Açık sağlık verisi’, Yönetmelik’in 4. maddesinin ilk fıkrasının b bendinde; ‘Açık veri haline getirilen sağlık verisi’ şeklinde tanımlanmaktadır. Her açık sağlık verisinin aynı zamanda bir açık veri olduğunu ortaya koyan bu tanım, akıllara ‘açık veri’nin ne olduğu sorusunu getirmektedir. ‘Açık veri’ de, aynı fıkranın a bendinde tanımlanmış olup;
Ücretsiz olarak veya hazırlanma maliyetini geçmeyecek şekilde, internet üzerinden herkesin erişimine sunulan,
Üzerinde herhangi bir fikri mülkiyet hakkı bulunmayan,
Herhangi bir amaçla serbestçe kullanılabilen,
Makinalar tarafından okunabilen ve böylelikle diğer veriler ve sistemlerle birlikte çalışabilen,
Anonim hâle getirilmiş veridir.
Açık Verinin ve Açık Sağlık Verisinin Özellikleri
Bentte yer alan tanım uyarınca, açık veri, öncelikle anonim hâle getirilmiş olmalıdır. Anonim hâle getirme, kişisel verilerin, başka verilerle eşleştirilerek dahi hiçbir surette kimliği belirli veya belirlenebilir bir gerçek kişiyle ilişkilendirilemeyecek hâle getirilmesidir (Yönetmelik m. 4/1/c). Yani, başka verilerle eşleştirilerek dahi hiçbir surette kimliği belirli veya belirlenebilir bir gerçek kişiyle ilişkilendirilemeyecek hâle getirilmemiş veriler; ne anonim hâle getirilmiş veri, ne açık veri, ne de açık sağlık verisi olabilecektir.
Buna ek olarak, açık verinin makinalar tarafından okunabilmesinin ve diğer veri ve sistemlerle birlikte çalışabilmesinin şart koşulmuş olması; kişisel verilerin hukuki boyutundan ziyade, bilişim teknolojileri boyutu ile ilişkilidir. Bir verinin hukuken açık veri ve/veya açık sağlık verisi olarak kabul edilebilmesi için, bu bilişimsel gerekliliklerin yerine getirilmesi gerektiği öngörülmüştür. Ayriyetten, açık verilerin teknik olarak makinaların okuyabileceği nitelikte olması ve diğer veriler ve sistemlerle birlikte çalışabilmesi şartları, Yönetmelik’in geneline hakim olan entegrasyon ve teknolojik uyumluluk temasına paraleldir.
Yönetmelik’in Açık Sağlık Verisine İlişkin 17. Maddesi
Açık sağlık verisi, tanım maddesine ek olarak, Yönetmelik’in 17. maddesinde de müstakilen hüküm altına alınmıştır.
Bu madde uyarınca;
Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından, Sağlık Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşlarında kullanılan sistemlerde yer alan verilerin, veri mahremiyeti ile veri güvenliğine ilişkin düzenlemeler göz önünde bulundurularak, sağlık sisteminde şeffaflığı ve hesap verilebilirliği temin etmek, sağlık hizmeti sunumuna ilişkin politika ve stratejilere yön vermek, ağlık alanında yapılacak bilimsel araştırmalara destek olmak, sağlığa ilişkin ürün ve hizmetlerin geliştirilmesini sağlamak amaçlarıyla, bu konuya özel olarak tahsis edilen bir internet sitesi üzerinden herkesin erişimine açılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı’nca belirlenir.
Bu madde ile, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından, Sağlık Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşlarında kullanılan sistemlerde yer alan verilerin, madde metninde belirlenmiş olan istisnai amaçlar doğrultusunda herkesin erişimine açılmasının, ‘açık sağlık verisi’ olmasının önü açılmıştır.
Maddede dikkat çeken diğer hususlar; madde konusu verilerin bir internet sitesi üzerinden herkesin erişimine açılmasına ilişkin usul ve esasların Sağlık Bakanlığı tarafından belirleneceği ve ilgili verilere, bu verilere erişilmesi hususuna özgülenmiş bir internet sitesi üzerinden erişilebileceğidir.
‘Açık Veri Portalı’ Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinde, ‘Açık Veri Portalı – Pilot Çalışma’ isimli bir çalışma bulunmakta olup; bu çalışmada, sağlığa ilişkin istatistiki veriler, anonim hale getirilmiş biçimde yer almaktadır.
Sonuç olarak; 21.06.2019 yürürlük tarihli Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik’in, ‘açık veri’ ve ‘açık sağlık verisi’ kavramlarını mevzuatımıza sokması ve kişisel sağlık verilerinin belirli koşullarda ve belirli amaçlar doğrultusunda internet üzerinden herkesin erişimine açılabilmesine ilişkin bir düzenleme ihtiva etmesi sebepleriyle, büyük değişikliklerin önünü açtığı rahatlıkla söylenebilir. ‘Açık veri’ ve ‘açık sağlık verisi’ kavramlarının uygulamada ne kadar hızla kabul göreceğini ve açık sağlık verilerine ilişkin olarak ne gibi gelişmelerin yaşanacağını ise zaman gösterecek.
18.09.2020
HANYALOĞLU & ACAR HUKUK BÜROSU
AV. BENAY ÇAYLAK